Diyarbakır, binlerce yıllık tarihi, zengin kültürel mirası ve kendine özgü yöresel ürünleriyle Türkiye’nin en dikkat çekici şehirlerinden biridir. Mezopotamya’nın kalbinde yer alan bu kadim şehir, sadece tarihi surları, camileri ve hanlarıyla değil, aynı zamanda el sanatları, mutfağı ve yöresel üretimleriyle de ziyaretçilerine unutulmaz deneyimler sunar. Diyarbakır’ı ziyaret edenler, şehrin kültürel zenginliğini yansıtan otantik hediyelik eşyalarla bu deneyimlerini kalıcı kılma fırsatı bulurlar.
Şehirdeki çarşılar, hanlar, yerel pazaryerleri ve butik dükkânlar, hem geleneksel hem de modern zevklere hitap eden hediyeliklerle doludur. Gümüş işlemeli takılardan yöresel tatlara, el işi tekstil ürünlerinden özel taş süslemelere kadar geniş bir yelpazede sunulan bu hediyelikler, hem kendiniz hem de sevdikleriniz için anlamlı ve özgün armağanlar olabilir. Diyarbakır’dan alınabilecek hediyeler, sadece birer eşya değil; aynı zamanda bu toprakların ruhunu taşıyan, geçmişle bugünü buluşturan değerli hatıralardır.
1. Diyarbakır karpuz desenli magnet ve biblolar
Diyarbakır karpuzu, sadece Türkiye’de değil, dünya genelinde de büyüklüğü ve lezzetiyle ün kazanmış bir semboldür. Bu nedenle Diyarbakır’a özgü hediyelik eşyalar arasında karpuz temalı ürünler öne çıkar. Özellikle karpuz şeklinde tasarlanmış magnetler ve küçük biblolar, şehrin simgesel meyvesini temsil eden eğlenceli ve dikkat çekici objelerdir. Bu ürünler, genellikle el yapımı olarak hazırlanır ve hem rengârenk görünümleriyle hem de yaratıcı tasarımlarıyla hediyelik eşya tezgâhlarında kendine özel bir yer edinir.
Diyarbakır karpuz desenli magnet ve biblolar, uygun fiyatlı, taşıması kolay ve dekoratif olmaları sayesinde hem bireysel kullanımlar hem de sevdiklere götürülecek hediyeler için idealdir. Evde buzdolabına takılabilecek magnetler ya da masa üstüne yerleştirilebilecek küçük karpuz figürleri, Diyarbakır’dan güzel bir anı olarak saklanabilir. Şehrin renkli ve özgün yanını yansıtan bu hediyelikler, özellikle yerel halkın mizah anlayışını ve gurur duyduğu kültürel unsurları yansıttığı için anlamlıdır.
2. Telkari (gümüş işleme) takılar
Telkari, ince gümüş tellerin elde şekillendirilerek örgü, sarma ve motif işleme teknikleriyle süslenmesiyle yapılan geleneksel bir el sanatıdır. Diyarbakır, bu zarif sanatın en önemli merkezlerinden biridir. Özellikle küpe, kolye, bilezik, yüzük gibi takı çeşitlerinde kullanılan telkari işçiliği, estetik değeri kadar kültürel anlamıyla da dikkat çeker. Telkari takılar genellikle Osmanlı, Selçuklu ve Mezopotamya motiflerinden esinlenerek tasarlanır ve her biri usta zanaatkârların emeğini yansıtır.
Diyarbakır’da telkari ürünleri satan birçok kuyumcu ve el sanatları dükkânı bulunur. Hem günlük kullanıma uygun sade modeller hem de özel günler için tasarlanmış gösterişli parçalar arasında seçim yapılabilir. Telkari takılar, şıklığının yanı sıra el emeği oluşu ve taşıdığı kültürel miras nedeniyle anlamlı bir hediye seçeneği sunar. Yalnızca takı değil; telkâri ile işlenmiş tespihler, toka, yaka iğnesi gibi aksesuarlar da hediyelik olarak tercih edilebilir.
3. Diyarbakır’a özgü bakır işlemeli cezve ve kahve takımları
Diyarbakır’ın zengin el sanatları arasında yer alan bakır işlemeciliği, özellikle kahve kültürüyle birleştiğinde estetik ve işlevselliği bir araya getirir. Şehirde el işçiliğiyle üretilen cezve ve kahve fincanı takımları, hem yerli halk hem de ziyaretçiler tarafından büyük ilgi görür. Bu takımlar, genellikle dövme tekniğiyle işlenen geleneksel motiflerle süslenir ve yüzeyleri parlatılmış ya da kalaylanmış bakırdan yapılır. Hem kahve pişirme ritüelini özel kılar hem de otantik bir görsel sunar.
Diyarbakır çarşılarında ve zanaatkâr atölyelerinde farklı boyutlarda cezveler, işlemeli fincan altlıkları ve tepsilerden oluşan kahve setleri bulunabilir. Bu ürünler, hem günlük kullanım için dayanıklıdır hem de dekoratif olarak evlerde sergilenmeye uygundur. Şehre özgü bakır kahve takımları, sadece bir mutfak eşyası değil, aynı zamanda geçmişten günümüze taşınan bir geleneğin sembolü olarak anlam taşır. Sevdiklerine hem kullanışlı hem de kültürel bir hediye sunmak isteyenler için ideal bir tercihtir.
4. Karacadağ pirinci
Karacadağ pirinci, Diyarbakır’ın güneybatısında yer alan Karacadağ bölgesinde yetiştirilen, bölgeye özgü ve geleneksel bir pirinç çeşididir. Volkanik toprakların verimliliği ve doğal kaynak sularıyla beslenen bu pirinç, katkısız ve doğal yöntemlerle üretilir. Karacadağ pirinci; iri taneli yapısı, dayanıklı formu ve piştiğinde tane tane kalmasıyla bilinir. Özellikle pilavlarda dağılmayan dokusu ve kendine has aromasıyla tercih edilir.
Yöre halkı tarafından yüzyıllardır üretilen bu pirinç, hem lezzeti hem de besleyiciliği ile dikkat çeker. Geleneksel yöntemlerle hasat edilip kurutulan Karacadağ pirinci, Diyarbakır’da yerel pazarlarda ve gurme dükkânlarda ambalajlı olarak satılır. Hediyelik olarak da sıkça tercih edilen bu ürün, doğal ve yöresel gıda arayanlar için oldukça kıymetli bir alternatiftir. Aynı zamanda sağlıklı beslenmeye önem verenler için katkısız ve yerli bir ürün olarak öne çıkar.
5. Pekmez ve pestil çeşitleri (özellikle dut pekmezi)
Diyarbakır’ın zengin mutfak kültürünün önemli parçalarından biri olan pekmez ve pestil çeşitleri, doğal ve besleyici içerikleriyle öne çıkar. Özellikle bölgenin verimli topraklarında yetiştirilen dutlardan elde edilen dut pekmezi, hem lezzeti hem de sağlık açısından faydalarıyla dikkat çeker. Geleneksel yöntemlerle kaynatılarak hazırlanan bu koyu kıvamlı pekmez, bağışıklık güçlendirici özelliğiyle kış aylarında sıkça tüketilir. Diyarbakır’da pekmezler, genellikle cam şişelerde veya geleneksel kil kaplarda satılır ve yöresel pazarlarda kolaylıkla bulunabilir.
Pestil ise dut, üzüm veya kayısı gibi meyvelerin ezilerek kurutulmasıyla elde edilen ince, tatlı ve doğal bir atıştırmalıktır. Diyarbakır pestilleri, şeker katkısı olmadan yapılan doğal yapısıyla öne çıkar ve genellikle rulo veya kare dilimler hâlinde sunulur. Özellikle enerji verici özelliği sayesinde hem sağlıklı atıştırmalık olarak tüketilir hem de hediye olarak sıkça tercih edilir. Yöresel ürünler satan dükkânlardan veya köy pazarlarından alınabilecek bu ürünler, Diyarbakır’dan doğal ve geleneksel bir tatla dönmek isteyenler için ideal bir hediyelik alternatifi sunar.
6. Meşhur Diyarbakır burma kadayıfı
Meşhur Diyarbakır burma kadayıfı, şehrin en tanınmış ve sevilen tatlılarından biridir. İncecik tel kadayıfın bol Antep fıstığıyla sarılması ve taş fırınlarda kızarana kadar pişirilmesiyle hazırlanan bu lezzet, altın rengini almış çıtır yapısıyla damaklarda iz bırakır. Üzerine dökülen özel şerbetle kıvam kazanan burma kadayıf, dışı çıtır çıtır, içi ise yumuşak ve fıstık dolu dokusuyla klasik kadayıf severlerin gözdesidir.
Diyarbakır’da birçok tatlıcı ve fırında taze olarak yapılan burma kadayıf, hem yerinde sıcak tüketilebilir hem de özel ambalajlarla paketlenerek şehir dışına hediye olarak götürülebilir. Yüksek kaliteli malzemelerle hazırlanan bu tatlı, sadece yöresel bir lezzet değil; aynı zamanda şehrin zengin mutfak mirasının bir simgesidir. Diyarbakır’dan alınacak en anlamlı ve lezzetli hediyelerden biri olarak sofralarda özel bir yer edinir.
7. Badem şekeri (Özellikle bayramlarda tercih edilir)
Badem şekeri, Diyarbakır’ın geleneksel tatlıları arasında özel bir yere sahip olan, özellikle bayramlarda ve özel günlerde misafirlere ikram edilen köklü bir lezzettir. Kabuğu soyulmuş bademlerin şekerle kaplanmasıyla hazırlanan bu tatlı, hem sade hem de renkli çeşitleriyle bilinir. Bademlerin çıtır dış kaplaması, içindeki yumuşak ve yağlı dokuyla mükemmel bir uyum sağlar. Hafif tatlı aroması sayesinde hem çocukların hem de yetişkinlerin severek tükettiği bir atıştırmalıktır.
Diyarbakır çarşılarında, şekerlemecilerde veya kuruyemişçilerde kolayca bulunabilen badem şekeri, genellikle şık kutularda ya da keselerde sunulur. Şehir dışından gelen ziyaretçiler için hem yöresel hem de zarif bir hediye alternatifi olarak tercih edilir. Geleneksel el yapımı yöntemlerle hazırlanan bu ürün, sadece bir tatlı değil, aynı zamanda bayramların ve misafirperverliğin simgesi hâline gelmiştir. Uzun süre tazeliğini koruyabilmesi, badem şekerini taşımaya ve saklamaya uygun bir hediyelik yapar.
8. Menengiç kahvesi
Menengiç kahvesi, Diyarbakır başta olmak üzere Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde geleneksel olarak tüketilen ve bıttım adıyla da bilinen yabani fıstık (Pistacia terebinthus) meyvesinden üretilen özel bir kahve türüdür. Kavrulmuş ve öğütülmüş menengiç tanelerinden elde edilen bu kahve, kafein içermemesiyle dikkat çeker. Bu özelliği sayesinde özellikle akşam saatlerinde ya da hassas bünyeler için tercih edilir. Menengiç kahvesi, aromatik ve hafif fıstıksı tadıyla klasik Türk kahvesinden ayrılır ve hem damakta bıraktığı tat hem de sağlığa olan faydalarıyla öne çıkar.
Diyarbakır çarşılarında genellikle cam kavanozlarda ya da vakumlu paketlerde satılan menengiç kahvesi, sade olarak içilebildiği gibi sütle karıştırılarak da hazırlanabilir. Doğal ve katkısız içeriği sayesinde mide dostu olan bu içecek, yöresel lezzet meraklıları ve sağlıklı alternatifler arayanlar için ideal bir hediyelik seçeneğidir. Hazırlanışı cezvede pişirme yöntemiyle Türk kahvesine benzese de, yumuşak ve yağlı yapısı sayesinde daha kremsi bir kıvam sunar. Diyarbakır’dan dönmeden önce mutlaka denenmesi gereken otantik tatlardan biridir.
9. Lal taşından yapılan takılar veya süs eşyaları
Lal taşı, Diyarbakır’ın doğal zenginliklerinden biri olarak bilinir ve şehirde bu taştan yapılan takılar ve süs eşyaları oldukça rağbet görür. Genellikle koyu kırmızıdan mora çalan renk tonlarıyla dikkat çeken lal taşı, hem estetik hem de metafizik özellikleri nedeniyle tercih edilir. Kolye, yüzük, bileklik gibi takılarda kullanılan lal taşı, göz alıcı rengi ve parlaklığı sayesinde hem günlük kullanımda hem de özel günlerde zarif bir aksesuar olarak öne çıkar. Taşın, enerjiyi dengelediğine ve negatif duyguları uzaklaştırdığına inanılması, onu sadece dekoratif değil, aynı zamanda anlam yüklü bir hediye hâline getirir.
Diyarbakır’daki kuyumcu ve hediyelik eşya dükkânlarında lal taşından üretilmiş birçok el işi ürüne rastlamak mümkündür. Taş, sadece takılarda değil; tesbih, masa süsü, obje ya da taş oyma figürler gibi dekoratif amaçlı ürünlerde de kullanılır. El işçiliğiyle şekillendirilen bu eşyalar, hem yöresel bir hatıra hem de şık bir aksesuar olarak değerlendirilebilir. Lal taşından yapılan ürünler, Diyarbakır’dan alınabilecek otantik ve değerli hediyeler arasında yer alır.
10. Diyarbakır surlarını betimleyen tablolar ve minyatürler
Diyarbakır surları, tarihi ve mimari açıdan büyük öneme sahip olup, şehrin en ikonik yapılarından biridir. UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan bu devasa surlar, farklı dönemlere ait taş işçiliği, burçları ve kitabeleriyle ziyaretçileri etkiler. Bu tarihi zenginliği evlerinde veya iş yerlerinde yaşatmak isteyenler için, surları betimleyen tablolar ve minyatürler oldukça değerli birer hediyelik olarak öne çıkar. Yerel sanatçılar tarafından yapılan bu eserlerde surların detaylı yapısı, kapıları ve çevresindeki kültürel dokular özgün yorumlarla yansıtılır.
Diyarbakır’ın çarşılarında ve sanat galerilerinde bu tür tablolar, ahşap oyma minyatürler ya da cam altı resimlerle zengin bir çeşitlilikte sunulur. Her biri farklı tekniklerle hazırlanmış bu eserler, hem dekoratif bir öğe hem de kültürel bir anlatım aracıdır. Özellikle şehirle bağ kurmuş olanlar için anlamlı bir anı ve estetik bir unsur niteliğindedir. Tarihi surların görkemini yansıtan bu sanat ürünleri, Diyarbakır’ın ruhunu yaşatmanın zarif bir yolunu sunar.
11. Yöresel el dokuması kilimler ve halılar
Diyarbakır’ın geleneksel el sanatları arasında önemli bir yere sahip olan el dokuması kilimler ve halılar, bölgenin kültürel mirasını motifleriyle yansıtan nadide ürünlerdendir. Genellikle yün, pamuk ve doğal boyalar kullanılarak hazırlanan bu dokumalar, hem işçilik hem de desen zenginliği açısından büyük bir sanatsal değer taşır. Her bir motif, aşk, bereket, koruma veya doğa gibi sembolik anlamlar içerir. Özellikle kırmızı, siyah, kahverengi ve toprak tonlarının hâkim olduğu kilimler, Diyarbakır’ın geleneksel yaşam tarzının ve duygularının dokulara yansımış hâlidir.
Yöresel pazarlarda, hanlarda ve zanaatkâr dükkânlarında satılan bu el dokuması ürünler, hem dekoratif hem de fonksiyonel olarak değerlendirilebilir. Duvara asılabilecek küçük boy kilimlerden yere serilebilecek büyük halılara kadar çeşitli ebat ve desen seçenekleri sunulur. El emeğiyle üretilen bu dokumalar, sadece bir eşya değil; aynı zamanda Diyarbakır’dan getirilecek kültürel bir hatıra ve sanatsal bir miras niteliğindedir. Hem ev dekorasyonuna sıcak bir hava katmak isteyenler hem de anlamlı bir hediye arayanlar için ideal bir tercihtir.
12. Kürt motifli el işi tekstil ürünleri (yastık kılıfı, masa örtüsü vb.)
Kürt motifli el işi tekstil ürünleri, Diyarbakır’ın kültürel dokusunu yansıtan zarif ve anlamlı hediyelikler arasında yer alır. Bu ürünler, Kürt kültürüne özgü geleneksel desenler, semboller ve renkler kullanılarak el emeğiyle hazırlanır. Yastık kılıfları, masa örtüleri, runner’lar ve duvar süsleri gibi tekstil eşyalarında sıkça rastlanan geometrik desenler, doğa, bereket ve aile gibi temaları simgeler. Genellikle canlı renklerin kullanıldığı bu ürünler, estetik açıdan göz alıcı olmasının yanı sıra kültürel mirasın yaşatılmasına da katkı sağlar.
Diyarbakır’ın çarşılarında, hanlarında ya da kadın kooperatiflerinde bulunan bu tekstil ürünleri, geleneksel el sanatlarına ilgi duyanlar için özel bir anlam taşır. El dokuması ya da el işçiliğiyle süslenmiş bu parçalar, hem günlük kullanım hem de dekoratif amaçlarla tercih edilebilir. Renkli nakışlar, püskül detayları ve etnik dokularıyla öne çıkan Kürt motifli tekstil ürünleri, Diyarbakır’dan alınabilecek özgün ve anlamlı hediyeler arasında yer alır. Ayrıca kültürel bir bağ kurmak isteyen ziyaretçiler için evlerinde sıcak ve özgün bir atmosfer yaratmanın harika bir yoludur.
13. Diyarbakır usulü acuka (ezme)
Diyarbakır usulü acuka, yöre mutfağının en lezzetli ve iştah açıcı meze çeşitlerinden biridir. Acı sevenlerin favorisi olan bu ezme, genellikle biber salçası, domates salçası, sarımsak, ceviz, zeytinyağı ve çeşitli baharatların harmanlanmasıyla hazırlanır. Diyarbakır’a özgü olan versiyonu, bol baharatlı ve yoğun kıvamlıdır; hem kahvaltılarda hem de yemeklerin yanında iştah açıcı olarak tüketilir. Acukanın kendine özgü aroması, kullanılan yöresel malzemelerin kalitesi ve ustalıkla yapılan el işçiliğiyle daha da belirginleşir.
Diyarbakır’da yerel pazarlarda ve gurme dükkânlarda cam kavanozlar içinde satılan acuka, katkı maddesi içermemesiyle dikkat çeker. Evde yapılmış gibi doğal tadıyla öne çıkan bu ürün, uzun süre bozulmadan saklanabilir. Acuka, hem ekmeğe sürülerek tüketilebildiği hem de meze sofralarında baş köşeye konulabildiği için pratik ve çok yönlü bir lezzettir. Diyarbakır’dan alınabilecek hem geleneksel hem de lezzetli bir hediyelik gıda olarak öne çıkar ve özellikle yöresel tatlara meraklı olanlar için vazgeçilmezdir.
14. İncir reçeli ve yöresel ev yapımı reçel çeşitleri
Diyarbakır’ın doğal ürünlerinden biri olan incir, hem taze olarak hem de işlenmiş hâliyle mutfaklarda önemli bir yere sahiptir. Bu meyveden yapılan incir reçeli ise hem kahvaltı sofralarının vazgeçilmezi hem de hediyelik olarak tercih edilen özel bir lezzettir. İncir reçeli, genellikle olgunlaşmış incirlerin bütün hâliyle şekerle kaynatılmasıyla hazırlanır ve kıvamlı, yoğun aromalı bir tat sunar. Diyarbakır usulü reçellerde katkı maddesi kullanılmaz; bu da ürünün hem doğal hem de sağlıklı olmasını sağlar.
Şehirdeki yöresel pazarlarda ve ev yapımı ürünler satan dükkânlarda sadece incir değil; karpuz kabuğu, turunç, gül, ceviz, üzüm ve hatta domates gibi çeşitli meyve ve sebzelerden yapılmış ev yapımı reçel çeşitleri de bulunabilir. Cam kavanozlarda sunulan bu ürünler, geleneksel tariflerle hazırlandığı için otantik bir lezzet deneyimi sunar. Ev yapımı reçeller, hem sevdiklerinize doğal bir tat armağan etmek hem de Diyarbakır mutfağının zenginliğini sofranıza taşımak için oldukça anlamlı ve lezzetli bir hediyelik alternatiftir.
15. Ahşap oyma tespihler
Ahşap oyma tespihler, Diyarbakır’ın geleneksel el sanatları arasında önemli bir yere sahip olup, özellikle zanaatkâr ustaların elinde hayat bulan zarif ve anlamlı ürünlerdir. Genellikle ceviz, zeytin, gül, abanoz gibi dayanıklı ve hoş kokulu ağaç türlerinden yapılan bu tespihler, hem ibadet hem de dekoratif amaçla kullanılır. Boncukların tek tek elde oyulması, şekillendirilmesi ve cilalanması ile ortaya çıkan bu ürünler, hem sabır hem de ustalık gerektiren özel bir işçilikle hazırlanır.
Diyarbakır’ın çarşılarında ve el sanatları dükkânlarında kolaylıkla bulunabilen ahşap oyma tespihler, farklı boyut, desen ve tanelerde sunularak her zevke hitap eder. Üzerine yazı, motif veya semboller işlenen modeller, kişiye özel bir anlam da taşır. Hem koleksiyonluk bir obje olarak hem de günlük kullanım için ideal olan bu tespihler, özellikle doğal malzeme ve geleneksel zanaata değer verenler için anlamlı bir hediye seçeneği sunar. Ahşabın sıcak dokusu ve doğal güzelliği, bu ürünleri hem manevi hem estetik açıdan değerli kılar.
16. Diyarbakır usulü baharat karışımları (isot, sumak, zahter vb.)
Diyarbakır usulü baharat karışımları, şehrin zengin mutfak kültürünün vazgeçilmez bileşenleri arasında yer alır. Bu karışımlar, yemeklere sadece lezzet değil; aynı zamanda karakter, renk ve aroma katar. Özellikle isot (kurutulmuş ve özel yöntemlerle hazırlanmış pul biber), sumak (ekşimsi aromasıyla et ve salatalarda kullanılır) ve zahter (yabani kekik karışımı) gibi baharatlar, Diyarbakır mutfağının temel tat profillerini oluşturur. Baharatlar, hem kuru karışım olarak hem de zeytinyağıyla karıştırılarak ezme şeklinde sunulabilir.
Diyarbakır’daki baharatçılarda bulunan bu karışımlar, genellikle yöreye özgü oranlarda hazırlanır ve taş değirmenlerde çekilerek doğallığı korunur. Renkli tezgâhlarda cam kavanozlarda ya da bez keselerde satılan bu baharatlar, mutfağa sadece tat değil, kültürel bir derinlik de katar. Yöresel yemekleri evde denemek isteyenler veya sevdiklerine otantik tatlar hediye etmek isteyenler için Diyarbakır usulü baharat karışımları hem kullanışlı hem de anlamlı bir seçenek sunar.
17. Tandır ekmeği veya kuru lavaş
Tandır ekmeği ve kuru lavaş, Diyarbakır mutfağının en özgün ve geleneksel lezzetlerinden ikisidir. Tandır ekmeği, özel tandır fırınlarında pişirilen, ince ve yuvarlak yapısıyla bilinen, hafif duman kokusu ve çıtır kenarlarıyla iştah açan bir ekmek türüdür. Bu ekmek, hem kahvaltılarda hem de yemeklerin yanında sıklıkla tüketilir. Geleneksel yöntemlerle hazırlanması ve doğal malzemelerle yoğrulması, tandır ekmeğini hem lezzetli hem de sağlıklı bir seçenek hâline getirir.
Kuru lavaş ise, incecik açılan hamurun kurutulmasıyla elde edilir ve uzun süre bozulmadan saklanabilir. Diyarbakır’da genellikle büyükçe daireler hâlinde hazırlanır ve üzerine hafifçe su serpilerek yumuşatılıp tekrar tüketilir. Bu yönüyle seyahatlerde ya da hediye olarak taşınmaya oldukça uygundur. Tandır ekmeği ve kuru lavaş, bölgeye özgü doğal tatları deneyimlemek isteyenler için otantik ve pratik bir gıda hediyesi alternatifi sunar. Ayrıca şehirdeki fırınlardan veya yerel pazarlardan kolaylıkla temin edilebilir.
18. Kültürel figürler içeren hediyelik seramik ürünler
Diyarbakır’a özgü kültürel figürler içeren seramik hediyelikler, şehrin tarihî ve sanatsal mirasını modern objelerle buluşturan estetik ürünlerdir. Bu seramikler, genellikle Diyarbakır surları, Hevsel Bahçeleri, geleneksel kıyafetli figürler, dengbêjler ya da tarihi yapılar gibi şehre ait simgeleri betimler. El yapımı olarak üretilen bu ürünler, dekoratif tabaklar, biblolar, duvar süsleri ya da masaüstü objeleri şeklinde farklı formlarda sunulur. Her bir parça, sanatçının elinden çıkan özgün bir eser niteliğinde olduğu için hem sanatsal hem de kültürel değeri yüksektir.
Şehirdeki sanat atölyelerinde, hediyelik eşya dükkânlarında veya kültürel etkinliklerde satılan bu ürünler, ziyaretçilerin Diyarbakır’a dair görsel ve duygusal bir hatıra edinmesini sağlar. Renkli motifler ve geleneksel desenlerle süslenen seramikler, ev dekorasyonunda da dikkat çekici detaylar oluşturur. Aynı zamanda kültürel bilinç oluşturmak ve yerel el sanatlarını desteklemek isteyenler için anlamlı bir tercihtir. Bu yönüyle, Diyarbakır’dan alınacak hem estetik hem de kültürel değeri olan hediyeliklerin başında gelir.
19. Diyarbakır ev yapımı sabunlar (özellikle defne veya gül sabunu)
Diyarbakır’da geleneksel yöntemlerle üretilen ev yapımı sabunlar, doğal içerikleri ve hoş kokularıyla hem cilt sağlığına hem de nostaljik bir güzelliğe hitap eder. Özellikle defne sabunu, antiseptik özelliği ve cilt üzerindeki yatıştırıcı etkisiyle öne çıkar. Zeytinyağı ve defne yağı karışımıyla hazırlanan bu sabun, saç ve cilt temizliğinde doğal bir alternatif sunar. Gül sabunu ise, hoş kokusu ve nemlendirici etkisi sayesinde özellikle kadınlar arasında popülerdir. El işçiliğiyle kalıplara dökülen bu sabunlar, katkı maddesi içermemeleriyle dikkat çeker.
Diyarbakır’daki aktarlarda, el işi ürünler satan dükkânlarda ve yerel pazarlarda bu sabunlar farklı şekil ve ambalajlarda sunulur. Hem günlük kullanım hem de dekoratif amaçlarla tercih edilen bu sabunlar, doğal yaşam tarzını benimseyenler için oldukça uygun bir hediye seçeneğidir. El yapımı sabunlar, geleneksel kokularıyla sadece temizlik değil, aynı zamanda bölgenin kültürel izlerini de taşır. Bu yönüyle, Diyarbakır’dan alınabilecek hem şık hem sağlıklı hediyelikler arasında önemli bir yer tutar.
20. Yöresel müzik CD’leri veya dengbêj (ağıtçı) kayıtları
Diyarbakır, zengin müzik kültürü ve sözlü edebiyat geleneğiyle tanınan bir şehirdir. Bu geleneğin en güçlü temsilcilerinden biri de dengbêjler, yani sözlü halk ozanlarıdır. Dengbêjler, çoğunlukla Kürtçe söyledikleri uzun ağıtlar, destanlar ve hikâyelerle hem duyguları dile getirir hem de tarihsel belleği yaşatırlar. Bu performanslar herhangi bir müzik aleti kullanılmadan, yalnızca insan sesiyle yapılır ve yüksek bir anlatım gücüne sahiptir. Diyarbakır’dan alınabilecek en anlamlı kültürel hediyelerden biri de bu geleneği yaşatan dengbêj kayıtları ya da yöresel müzik CD’leridir.
Şehirdeki müzik dükkânlarında veya kültürel merkezlerde bulunan bu CD’lerde, hem geleneksel halk müziği eserlerine hem de usta dengbêjlerin ses kayıtlarına ulaşmak mümkündür. Bazı koleksiyonlarda canlı performanslara ait arşiv kayıtları da yer alır. Bu müzikler, sadece dinlemek için değil; aynı zamanda Diyarbakır’ın ruhunu, acısını, neşesini ve tarihini anlamak için de eşsiz birer kaynaktır. Yöresel müziğe ilgi duyanlar için, Diyarbakır’dan getirilecek bir müzik CD’si hem kültürel bir anı hem de değerli bir bilgi kaynağı olacaktır.